De computer als reddingsboei voor dyslectici

Bronnen:

• Klasse. (2011). Haal het maximum uit kinderen met een leerstoornis: een laptop voor Louis. Klasse voor Leraren, 125, 17-20 (on line versie: http://pdf.klasse.be/KVL/KVL215/KVL21517.pdf)
• Faens, B. (2010). De iPad als oplossing voor mensen met dyslexie?. Geraadpleegd op 26 oktober 2011, van http://www.leesvoer.be/onderwijs/de-ipad-als-oplossing-voor-mensen-met-dyslexie
• Deman, S. (2007, 6 november). Luc Van Lierde steunt initiatief voor gebruik pc in de klas. Het Belang van Limburg. Geraadpleegd op 25 oktober 2011, van http://www.hbvl.be/Archief/guid/luc-van-lierde-steunt-initiatief-voor-gebruik-pc-in-de-klas.aspx?artikel=0b7447b9-f4d6-4bfd-91c3-fbfb8b400dd0

Tekst:

Wat een computer kan betekenen voor een leerling met dyslexie wordt mooi verwoord door Dirk Seresia, voorzitter van vzw Die-’s-lekti-kus in een artikel in Het Belang van Limburg (2007): “Een computer voor een kind met dyslexie is hetzelfde als een bril voor een slechtziende leerling. Jammer genoeg moet het kind met een leerstoornis nog te vaak zonder bril in de klas zitten.”

Tegenwoordig kunnen leerlingen met dyslexie (leesproblemen) of dysorthografie (spelproblemen) ondersteund worden door voorleessoftware (zoals bijvoorbeeld Sprint of Kurzweill) vanop hun laptop. Deze voorleesprogramma’s maken het mogelijk om tekst op het scherm voor te lezen. Dit wordt ondersteund door een woordvoorspeller en een spellingscorrectie.
Uit het artikel in Klasse (2011) blijkt dat heel wat leerkrachten moeite hebben om een laptop, met dergelijke ondersteunde programma’s voor leerlingen met lees- en spelproblemen, in de klas te implementeren. Ook technisch zorgt het voor wat problemen. Toch stelt het VN- verdrag dat leerlingen met een beperking recht hebben op hulpmiddelen.

De voordelen van het gebruik van voorleesprogramma’s op een laptop:

• Stimuleert de zelfstandigheid van leerlingen: de (zorg)leerkracht moet alle teksten niet meer voorlezen.
• Mogelijkheid om dergelijke voorleesprogramma’s thuis te gebruiken: voorleesprogramma’s draaien rechtstreeks vanaf de USB stick en dienen dus niet te worden geïnstalleerd.
• Grotere motivatie bij leerlingen om te leren en om verder te studeren na het secundair onderwijs. In het hoger onderwijs worden ook al dergelijke programma’s gebruikt.
• Verhoogt het zelfbeeld van leerlingen met een leerstoornis.

Bedenkingen:

• Wie bepaalt welke leerlingen gebruik mogen maken van dergelijke voorleesprogramma’s? Wat zijn de criteria? Is het wel eerlijk tegenover kinderen die ook te maken hebben met lees- en spellingproblemen, maar geen diagnostisch label hebben gekregen?
• Mogen deze compenserende maatregelen ook gebruikt worden tijdens toetsen of examens?
• Kan die leerling de eindtermen halen als hij niet kan spellen zonder hulpmiddelen?
• Hebben alle leerlingen de mogelijkheid om de voorleesprogramma’s thuis te gebruiken?
• Kostprijs van dergelijke voorleesprogramma’s.
• Tijdsintensief: papieren documenten inscannen en digitaliseren.
• Technische problemen: wirwar van bedrading van de laptops.

Het is belangrijk dat alle leerkrachten binnen het leerkrachtenteam voldoende op de hoogte zijn van de mogelijkheden en gebreken van voorleesprogramma’s voor leerlingen met leerstoornissen. Een vereiste is dan ook dat leerkrachten zich op dit vlak voldoende informeren en opleidingen/bijscholing volgen.
Een tweede aandachtspunt is dat het gebruik van een laptop in de klas geen op zichzelf staande maatregel mag zijn, maar behoort tot één van meerdere aanpassingen: namelijk de STICORDI-maatregelen (=stimuleren, compenseren, remediëren, differentiëren en dispenseren).

Naast het bestaan van voorleesprogramma's biedt ook de iPad mogelijkheden om kinderen te helpen met leerproblemen. Onze medestudente, Annelies, heeft dit in onderstaand bericht (over iPad's binnen het onderwijs) al kort aangehaald.
De auteur van het tweede artikel (http://www.leesvoer.be/onderwijs/de-ipad-als-oplossing-voor-mensen-met-dyslexie) verwijst naar de technische problemen die we terug vinden bij voorleesprogramma’s op laptops: batterijtijd van de laptops gaan niet lang mee, een computer draaiende op windows vraagt optimalisatie van iemand die hier technisch mee kan omgaan, en ten slotte geeft hij aan dat het delen van bestanddelen onder meerdere leerlingen traag kan verlopen. Deze problemen zouden volgens de auteur verholpen kunnen worden wanneer men gebruik maakt van een iPad.

Tegenwoordig kan je een pdf laten voorlezen door je iPad zonder dat je hiervoor speciale programma’s nodig hebt of moet aankopen. Dit kan door de schermlezer te activeren (VoiceOver) waardoor je iPad alle teksten die je selecteert kan voorlezen, en dit zowel voor pdf, digitale boeken als op het internet. In tegenstelling tot dyslexiesoftware is er geen meeleescursor die woorden en/of zinnen aanduidt tijdens het lezen. Bovendien werkt de dyslexiesoftware niet op de iPad. Een ander nadeel is de hoge kostprijs van de iPad.

Een verdere optimalisatie van de iPad kan leerlingen met een leerstoornis helpen. Het zorgbeleid van een school dient hier echter goed op afgestemd te zijn. Er is nood aan deskundigheid, zowel op vlak van kennis, vaardigheden als attitudes over ICT, voor specifieke doelgroepen binnen de school. Ook samenwerking en ondersteuning met ouders, expertisecentra, enz. is belangrijk.