Computers in het vakgebied filosofie
Dit
artikel trok mijn aandacht gezien het niet direct een evidentie lijkt om deze twee noties met elkaar te verbinden.
Het artikel werd onder meer geïnspireerd door Professor Dr. Arianna Betti, Dr. Hein van den Berg en Jeroen Smid, Professor in Taalfilosofie, Wijsbegeerte & Institute for Logic, Language and Computation, aan de Universiteiten van Amsterdam, Groningen en Lund, (Zweden).
Het artikel werd onder meer geïnspireerd door Professor Dr. Arianna Betti, Dr. Hein van den Berg en Jeroen Smid, Professor in Taalfilosofie, Wijsbegeerte & Institute for Logic, Language and Computation, aan de Universiteiten van Amsterdam, Groningen en Lund, (Zweden).
Ook
in het vakgebied filosofie waarin de relatie met mijn vakgebied
niet-confessionle zedenleer ligt, kent ook veelbelovende ontwikkeling in het
vakgebied. De vraag is dan welk?Het is duidelijk dat de ontwikkeling van computertechnologieën
de geesteswetenschappen ingrijpend veranderen. Een voorbeeld hiervan is Google’s
NGram Viewer die het mogelijk maakt om culturele fenomenen te bestuderen door
middel van de analyse van miljoenen boeken. Of concreet: zoekt men bijvoorbeeld met dit
programma naar de Joodse kunstenaar Marc Chagall, dan ziet men dat de naam Marc
Chagall tussen 1934 en 1940 in alle Duitstalige boeken steeds minder voorkomt.
Historici beschikken zo over kwantitatieve data die kunnen helpen met de
bestudering van, bijvoorbeeld, censuur tijdens het Naziregime. In het nieuwe
onderzoeksveld Digital Humanities onderzoekt men culturele data die verkregen
zijn of geanalyseerd worden middels zulke computertechnologieën.
In
de filosofie worden computertechnologieën pas sinds kort toegepast. Deze
ontwikkeling is veelbelovend en zal de filosofie veranderen. Zoals we weten kent
de filosofie vele deelgebieden. Ethici
bestuderen bijvoorbeeld welke normen en waarden we kunnen rechtvaardigen, wetenschapsfilosofen
onderzoeken dan weer de methoden en theorievorming binnen de wetenschappen. In
de geschiedenis van de filosofie onderzoekt men de ontwikkeling en de betekenisverandering
van begrippen zoals ‘waarheid’, ‘deugd’ en ‘democratie’. De nieuwe computertechnologieën brengen een
methodologische vernieuwing teweeg wat dan weer zijn invloed heeft tot nieuwe onderzoeksvragen.
De
filosofische methode wordt vaak omschreven als conceptuele analyse. Een ethicus
kan op basis van de kwalitatieve analyse van een relatief kleine hoeveelheid
tekst jarenlang nadenken over de betekenis van ‘autonomie’. Een historicus van
de filosofie kan zijn carrière besteden aan de interpretatie van Kants begrip
‘Organismus’ en het belang van dit begrip voor de negentiende-eeuwse biologie.
Traditionele filosofische methoden zijn tijdrovend, kwalitatief, en relatief
kleinschalig. Met computertechnologie, zoals Google NGram, kan men met een
muisklik vaststellen dat het gebruik (frequentie) van de term ‘Organismus’
tussen 1805 en 1830 drastisch afneemt. In korte tijd bezit men
kwantitatieve kennis van een grote hoeveelheid data. Deze methoden geven
aanleiding tot het stellen van nieuwe onderzoeksvragen die moeilijk
beantwoordbaar zijn met traditionele methoden. Zo kan de historicus van de
filosofie nu op grote schaal onderzoeken, bijvoorbeeld, welke invloed Kants
filosofie heeft gehad op filosofische, biologische en theologische debatten in
de negentiende eeuw.
Dit
alles heeft zo zijn invloed op de toekomst van de filosofie
Door
het gebruik van computertechnologieën moet de filosoof samenwerken met
computerwetenschappers, taalwetenschappers en andere vakwetenschappers,
waardoor de filosofie fundamenteel zal verschillen van de huidige
praktijk Met andere woorden de grenzen
tussen verschillende vakgebieden zullen verder vervagen. Tegelijkertijd zal
juist de filosofie methodologische vragen stellen: leveren
computertechnologieën nieuwe soorten bewijs? Maken computertechnologieën ons
onderzoek objectiever? Moeten geesteswetenschappers patronen en regelmatigheden
bestuderen, of zich concentreren op het individuele en specifieke? De toekomst
van de filosofie zal zodoende gekenmerkt worden door het groeiend gebruik van,
en filosofische reflectie op, computertechnologieën zoals ook zijn gebruik in
de klasruimte gezien Filosofen worden geleerd en geacht om goed te
lezen, schrijven, en te argumenteren. In welke mate helpt een computer deze
vaardigheden stimuleert lijkt mij niet zo evident.Dit vergt een grondige studie en tot heden zijn daar nog geen noemenswaardige onderzoeken over gebeurd. Dit dringt ze op gezien de pc stilaan het leven van de student is gaan domineren. We moeten ons dan ook bewust worden van zijn gevolgen biologisch, sociaal en psychologisch om er filosofisch een beter inzicht of begrijpen over te krijgen.Mensen moeten en zouden voor zichzelf moeten blijven denken en het gevaar van voor zich te laten denken geldt ook met de inbreng van computertechnologie.Het berusten ligt in de aard van het 'men' en het alledaagse worden van deze ontwikkelingen zorgt voor het verdwijnen van het 'zijn' en het in stand houden ban het 'zijnde' gezien de vraag ontbreekt waardoor de vanzelfsprekendheid zijn intrede doet.
Wat de pc anderzijds wel toelaat is de filosoof
in de toekomst meer in teamverband ook
kennis en vaardigheden opdoen met betrekking tot statistische analyses,
programmeertalen en visualisatiemethoden. Deze vaardigheden zullen de bestaande
kloof tussen capaciteiten van geesteswetenschappers en de vraag vanuit het
bedrijfsleven verkleinen. Dit is een positief punt maar terug wat is het belang van het bedrijfsleven en van deze cijfers met betrekking tot een mens 'zijn'.
Tegelijkertijd
blijft de filosofische en kritische reflectie op het gebruik van
computertechnologieën in de wetenschap en samenleving en de klas van groot
maatschappelijk belang. Ze brengen fundamentele filosofische en ethische vragen
met zich mee: maakt de computer de mens beter of meer deugdzaam? Traditionele
filosofische vragen naar de aard van de mens, moraal en het goede leven blijven
zodoende van grote maatschappelijke waarde en hieraan gerelateerd.
Artikel
dor Patrick Bailliu
leerling VUB opleiding SLO cultuurwetenschappen.
Andere
bijdragen in Alfa en bèta
worden één, Digital humanities, Nieuwe ethische
vragen,Samenwerken
binnen de geesteswetenschappen, Wijsbegeerte
Geen opmerkingen:
Een reactie posten