zondag 27 maart 2016

Afkijken bij de zuiderburen: haasje-over met een olifant


Wim De Preter schrijft in De Tijd: "Verdeelde reactie op oproep kinderen te leren programmeren".

Academici die zich verenigd hebben in i22n, het Forum voor Informaticawetenschappen, vinden dat het 'leren logisch denken' en 'problemen oplossen' de belangrijkste argumenten zijn vóór de stelling dat men kinderen best zo snel mogelijk leert programmeren. De tegenstemmen (een informaticus en een pedagoog-onderzoeker in het artikel) stellen enerzijds dat programmeren een verlengstuk is van wiskunde en dus niet nodig om apart aan te bieden, en anderzijds vragen ze zich af of voor de meeste mensen een ICT-kennis die niet verder reikt dan de alledaagse toepassingen dan niet genoeg is? Er is wel consensus tussen beide kampen over het feit dat de lessen informatica in het middelbaar onderwijs breder moeten ingevuld worden.

Bovenstaande is slechts een insteek naar het grotere debat dat al een tijdje woedt: we staan aan de vooravond van nieuwe onderwijshervormingen en ieder wil zijn zeg. Ik ook.

Met het gevaar af als een uit den treure herhalende aflevering van FC De Kampioenen te klinken, betoog ik voor de invoeging van een nieuw omvattend vak in het curriculum.

Natuurlijk, leer kinderen programmeren, het is een taal zoals een andere.

Als coach van een CoderDojo zie ik hoe snel die 6-jarigen weg zijn met de door Google ontworpen blockly games en voor ze het zelf beseffen hebben ze het logisch denken onder de knie met Scratch van MIT.

Als tiener haalde ik zelf vaak zwakke resultaten voor 'wiskunde', maar had geen moeite met de vakken 'logica' en 'bedrijfseconomische informatica'. In dat opzicht is programmeren geen verlengstuk van wiskunde, geloof ik. Eerder het omgekeerde is waar (Amador, 2015).

 
Maar dan zijn we er nog niet, ik pleit echt voor een nieuw verplicht omvattend vak.

Een vak met een optimistische titel, iets à la 'Levensoriëntatie' of 'technologieën voor een goed bestaan'.

Soms moeten we ons voor een voorbeeld naar nieuwe democratieën richten. Zij zitten niet met die loodzware geschiedkundige zuilen die nog met een laatste stuiptrekking hún methodes of ideeën willen 'vereeuwigd' zien. Zij mogen/moeten met een schone lei beginnen en daardoor kunnen ze vaak ook this giant leap forward nemen, haasje-over spelen als het ware.
(nvdr: er bestaan verschillende vormen van het haasje-over fenomeen: digital leapfrogging - sustainability leapfrogging - bekendste voorbeeld: landen waar er amper telefoonlijnen waren, hebben zeer snel en op veel grotere schaal de stap gezet naar mobiele netwerken en zijn voorlopers geworden in het mobiel betalen)

Dit vak, laten we het voor het gemak dan toch maar 'levensoriëntatie' noemen, zou dan idealiter een combinatie moeten zijn van wat wat een menselijk wezen nodig heeft en/of moet kennen om in een moderne maatschappij te overleven. Veel wordt reeds gefragmenteerd op school aangeboden, maar - en daar knelt de schoen - niet aan iedereen en niet alles.

*  Mediawijsheid bijvoorbeeld, zeker in de huidige terreurtijden valt het me op dat niet alleen jongeren, maar ook veel volwassenen, het verschil niet kunnen zien tussen wat er op een sociaal media platform gedeeld wordt door een polariserende of propagerende stem en een neutrale nieuwsverspreider. Het wordt klakkeloos gedeeld en voor waar aangenomen.
Nochtans krijgt een humane wetenschapper het verschil tussen opinie en feit wel in zijn curriculum. Waarom niet iedereen?

*  Het wordt ook zo voorspelbaar wat er na een ramp meteen weer opduikt:
Waarom staat Eerste Hulp Bij Ongevallen niet in het curriculum van alle jongeren? Hoe gebruik je überhaupt een AED?

*  Maar ook 'banalere' zaken, rond mei-juni, jaarlijks:
Hoe vul je online je belastingen in? Moet je daarvoor een eID-lezer hebben? En wat als je je oude eenzame buurman van 86j wil helpen met zijn exemplaar op papier?

Nog eentje:
*  Een rijbewijs, waarom wordt dat niet op school aangeleerd?
En kan er dan niet meteen bij uitgelegd worden hoe je de weg vindt op de meest efficiënte manier naar zee, Amsterdam, Echternach of de Baraque Michel? Met andere woorden: leer aan hoe je een online routeplanning gebruikt. Maar ook: leer aan dat het altijd de moeite loont om de alternatieven te checken: openbare vervoersmaatschappijen, huurfietssystemen, autodelen of als je dan toch echt zelf moet rijden en je hebt nog een plaats over: leer dan dat er zoiets bestaat als 'ritten delen' met oude en nieuwe burgerinitiativen zoals taxistop, blablacar, etc.

En dan die ene:
*  Waar leer je blind typen? Toch geen overbodige vaardigheid in onze gedigitaliseerde maatschappij? Terwijl ik dit typ, komt Elke Vandegaers blog online, ik las graag "Het is van groot belang dat leerlingen leren typen. Want hoe je het ook draait of keert: ze komen nu eenmaal terecht in een hoogtechnologische samenleving waar omgaan met technologie een basiscompetentie is geworden."

In mijn ideale wereld komen al deze onderwerpen aan bod in dit vak levensoriëntatie.

Het is een vak dat een jongere helpt in het begrijpen en gebruiken van zijn/haar:
  • wereldbeeld: wat bestaat er (verschillende levensbeschouwingen), waar hoor ik bij, wie is die ander, dus: internalisatie, eigen identificatie en begrip van eigen beperkt referentiekader
  • communicatie: communicatievaardigheden fysiek, online, geschreven en getypt, kennis van minstens 3 talen, sociaal bewustzijn en identificatie
  • levensvaardigheden: mediawijsheid en bronnenbegrip, budgetbeheer (basiskennis contracten en leningen), kennis van computertechnologie, informaticanetwerken, maar ook basisbegrip van de implicaties van bio- en atoomtechnologie, stressmanagement, het belang van mensenrechten
  • overlevingsvaardigheden: persoonlijke hygiëne en voedingsgewoonten (vet, suikers, alcohol, drugs), kennis van gevaar (elektriciteit, vergif, wapens, brainwashing), begrip van natuurbehoud, fauna en flora (mensheid incluis)

Een hele boterham, maar zoals ik begon: we kunnen gebruik maken van leap frogging. Ja, want waar blijft die olifant, hoor ik u verzuchten.

Zuid-Afrika gaat ons voor. Na de afschaffing van de apartheid en het oprichten en in stand houden van een democratisch verkozen overheid, zijn er een aantal zaken die (opnieuw) aangeleerd moeten worden in de prille democratie. Zaken waar men, gezien de geschiedenis, niet kan beroepen op gekende maatschappelijke normen en waarden. Hiertoe dient dit nieuwe vak 'Life Orientation'. Het is verplicht voor alle kinderen vanaf de R-graad tot graad 12 (ongeveer vergelijkbaar met 6de leerjaar lagere school tot 6de middelbaar).

Life Orientation richt zich op vaardigheden, kennis en waarden voor de persoonlijke, sociale, intellectuele, emotionele en fysieke groei van leerlingen, en houdt zich bezig met de manier waarop deze aspecten met elkaar zijn verbonden. 
Het stelt de leerlingen in staat om zinvol en succesvol te leven in een snel veranderende en transformerende samenleving. Het houdt rekening met de religieuze en culturele diversiteit die eigen is aan Zuid-Afrika en wil de leerlingen opleiden tot democratisch burgerschap, gebruikmakend van de moderne technologieën.

Bij ons zal het moeite kosten, en samenwerking met velen, het vraagt om uit de comfortzone te komen. Want dit is een alomvattend vak en ja, ook Zuid-Afrika zoekt nog steeds nog naar de meest ideale vormgeving…
Vorig jaar werd er zelfs even kort geopperd om het vak weer van het verplichte curriculum te halen, Witwatersrand Universiteit Professor Dr Rene Ferguson legt in dit radio interview uit waarom het staat of valt met de leerkrachten (en hun levenslange opleiding). Toch is de republiek van Zuid-Afrika er wel al 15 jaar mee bezig. We moeten dus niet van nul beginnen. Kunnen we de handen in elkaar slaan en haasje-over spelen in dit domein?

De invoering zou een aantal van de opgeworpen kwesties van mijn medestudenten met betrekking tot mediawijsheid, scholing van leerkrachten en onderwijstechnologie doen vervagen:
  • VOET worden op dit moment niet bij de verantwoordelijkheid van 1 leerkracht gelegd en daardoor "is ook de druk op leerkrachten om hier tijd in te investeren relatief laag" zoals CdB stelt (forumtekst m.bt. ICT-competenties op Pointcarré van CdB, 22/0/2016, 9u54)
  • Zowel CC (21/03/2016, 21u43), JVDM (24/03/2016, 14u51) als EVdE (17/03/2016, 16u19) geven op datzelfde Pointcarré forum aan dat ze tijdens hun schoolloopbaan niet voldoende ICT-kennis kregen om voorbereid te zijn op het latere leven
  • "Zijn wij als leerkrachten klaar? En is de technologie wel reeds klaar?" de dubbele vraag van Yannick Kindermans in een eerdere blog op dit forum krijgt dan een duidelijk antwoord door de uitgebreide leerplandoelstellingen en 'teach the teacher' opleiding van de leerkrachten voor het vak 'Life Orientation'. 
Een vak waarvan, in mijn ideale wereld, de leerplandoelstellingen jaarlijks geüpdate zullen worden. Omdat de technologieën voor een goed bestaan zo beweeglijk zijn als de creatieve mensheid en olifantenrijk (Garstang 2015) zelf.



(nvdr: gebruikte definitie van (onderwijs)technologie: de ontwikkeling, toepassing, machines, materialen en processen die nodig zijn om (onderwijs)problemen op te lossen.
— volgens een vrije encyclopedie en Larousse.)


Onderstaande artikels en websites werden geraadpleegd:

  • Adewumi, T.M. (2015) An Investigation of the Challenges Experienced by High School Teachers in Implementing the Life Orientation Curriculum in Selected Fort Beaufort District High Schools, Eastern Cape of South Africa.
  • Amador, J.M. and Soule, T., 2015. Girls Build Excitement for Math from Scratch. Mathematics Teaching in the Middle School, 20(7), pp.408-415.)
  • Department Basic Education Republic of South Africa, "Curriculum and assessment Policy statement Grades 7-9 life orientation"  URL bezocht op 25 maart 2016.
  • Department Basic Education Republic of South Africa, "Curriculum and assessment Policy statement Grades 10-12 life orientation" URL bezocht op 25 maart 2016. 
  • De Preter, W. (2014) Verdeelde reactie op oproep kinderen te leren programmeren, De Tijd. 11 januari p6.
  • Garstang, M. (2015)  Elephant sense and sensibility: Behavior and cognition. London: Academic Press. 
  • Life Orientation as a subject - what's the value for learners?  URL bezocht op 24 maart 2016.
    (Ook via Soundcloud)
  • Pointcarré, discussies vanuit het besloten groepsforum voor de Specifieke Lerarenopleiding VUB, lichting 2015-2016
  • Prinsbo, E. (2007) Implementation of life orientation programmes in the new curriculum in South African schools: perceptions of principals and life orientation teachers", South African Journal of Education, vol 27, nr1, pp155–170. Online URL bezocht op 24 maart 2016.


1 opmerking:

  1. Even een update met betrekking tot mediawijsheid en jongeren...
    Brusselse hoop in bange dagen: de oprichter van www.YouthTalks.be (op 15 april e.k. gaan ze live) ziet het groots en wil na België, Europa, Amerika, Saoudi Arabië en dan de rest van de wereld, mensen terug leren discussiëren: pro en contra afwegen, wikken en wegen, converseren.
    Voor wie meer wil weten: ik schreef er vandaag (01/04/2016, 11u17) een blog over in dit forum.
    (Het heet: "NOFP van en voor jongeren - nooit van gehoord? Lees dan even verder…")

    BeantwoordenVerwijderen